Gijs had studiedag en mocht bij opa en oma zijn. Hij had wel huiswerk: hij moest in het Engels weten wat champignons waren en ‘do you like mushrooms?’ kunnen zeggen, en andere termen die bij een Engels ontbijt horen. Daar had hij geen moeite mee, en ook de toonladder van Bes op het orgel, nu ook met twee handen tegelijk, ging steeds beter. Dus konden we met een gerust hart in de trein stappen en Amsterdam bezoeken. Hij weet al veel over de gouden eeuw en ontdekkingsreizen en daar viel veel van terug te zien. Maar het doel was deze dag een bezoek aan de Nieuwe kerk waar een tentoonstelling over Juliana, onze voormalige koningin was. Gijs vond het vreemd dat er een tentoonstelling was over Juliana, en niet over Willem-Alexander en Maxima. Die waren daar toch immers getrouwd en daar waren de beroemde tranen van Maxima geplengd. Maar hij kwam er na een tijdje achter dat het niet alleen het huidige koningspaar was dat hier trouwde.

‘Hé, het Pietenhuis!’
Gijs zag een enorme foto van het Pietenhuis. Het gebouw bleek in het verre verleden nog een andere functie te hebben gehad: Koningshuis. We zagen het speelgoed van Juliana, filmpjes van de vier prinsesjes en nog veel meer nostalgie. Gijs begreep dat de oorlogstijd voor Juliana een feest was geweest: samen met haar kinderen in Canada, waar niemand haar kende, kon ze gewoon over straat lopen en genieten van de eindeloze natuur. Sinds Gijs zich verdiept heeft in het leven van Michael Jackson weet hij dat hij zelf nooit beroemd wil worden. Hij wil gewoon over straat kunnen blijven lopen zonder dat iedereen hem kent.

Maar het mooiste van de Nieuwe Kerk is het Schonat orgel. Gijs bleef er naar kijken, probeerde met mijn telefoon een zo mooi mogelijke foto te maken. Een suppoost wist iets te vertellen, maar uiteindelijk wist Gijs er meer van.
‘Hij is toch uit 1654?’ De suppoost wist het niet. Ik schatte dat het instrument rond 1680 was gebouwd. De suppoost wist het niet en ging een folder halen. Het instrument dateerde uit1655.
-‘Ik zat er maar één jaar naast!’
-‘Mijn grootste wens is dat ik daar op mag spelen.’

We gingen in een zaaltje kijken naar een overzicht van het leven van Juliana. Daarna liepen we weer achter Gijs aan, terug naar het orgel.

Mijn vrouw had nog een ruimte gezien met een grote tafel die gedekt was met koninklijk zilver. Ze vertelde wat ze allemaal zag en Gijs en ik luisterden aandachtig. Toen gingen we achter Gijs aan, nog een keer naar het Schonat orgel kijken.
-‘Ik wil later de organist worden in de Nieuwe kerk.’

Toen liepen we nog naar het kleine transept orgel. En daarna weer naar het middenschip. Een speelgoedautootje dat we eerder zagen stond daar nog een keer, maar nu als echte auto.

-‘Wat vind jij van het orgel, opa?’
-‘Ik vind het een erg mooi orgel. Het heeft net zo’n mooi beeldhouwwerk als wat we net op het koninklijk paleis zagen.’
Toen we daar zonet bij het paleis stonden had ik naar wat dingen gewezen terwijl hij een frikandelbroodje nuttigde en wij onze boterhammetjes.
-‘Het orgel is in precies dezelfde tijd gebouwd als het paleis, dat toen trouwens stadhuis was’ vervolgde ik.
-‘Jammer dat Bernhard Winsemius er niet is.’
De suppoost zei dat Gijs maar contact moest maken met Henk Verhoef.
-‘Ja, die ken ik. Die is hier toch ook organist?
-‘Juist. Als je met hem een afspraak maakt mag je misschien wel een keer op het orgel spelen. Weet je trouwens hoeveel pijpen dit orgel heeft?’ Vroeg de suppoost. Gijs raadde 4000.
-‘Het zijn er meer dan 5000. En weet je wat het grootste orgel van Nederland is?”
-‘Ja, natuurlijk dat weet toch iedereen. Dat is het Marcussenorgel in de Laurenskerk.’

We gingen verder na eerst een glas Fanta te hebben genuttigd. We mochten de Beurs van Berlage niet in maar konden toch door enkele ruitjes van een deur de mooiste zaal van het gebouw zien. Gijs wist dat daar indertijd het burgerlijke huwelijk van Willem-Alexander en Maxima was voltrokken. Daar moesten we ook nog maar eens een keer heen.

Even verder kwamen we bij de Nicolaaskerk, die ons begroette met zijn klokken. Hij was open, en ook daar was een orgel te zien.

Ik legde aan Gijs uit wat kruiswegstaties waren, en we maakten een kruisje bij een wijwatervat. Zo’n honderd brandende waxinelichtjes trokken zijn aandacht.
-‘Mag ik die uitblazen?’
Dat mocht niet en mijn vrouw legde uit waarom die kaarsjes aan het branden waren. Er was ook een knielstoel. Als je een kaarsje had aangestoken kon je daar op knielen en gaan bidden, bijvoorbeeld voor iemand die ziek was. En vragen in je gebed of die zieke weer beter kon worden.
-‘Voor wie zou jij willen bidden en een kaarsje opsteken? ‘
-‘Voor Michael Jackson.’

Thuis gekomen ging hij het Schonat orgel nabouwen. Intussen zong en neuriede hij goedgehumeurd liedjes van Michael Jackson. Bij het eerste Sinterklaasjournaal van dit jaar zag hij weer het Pietenhuis.
-‘Daar zijn we vandaag geweest!’
De tentoonstelling in de Nieuwe kerk heeft voor hem een eeuwigdurende associatie met het Pietenhuis opgeleverd. Maar vooral ook met het Schonat orgel.

Orgel, 1655: Hans Wolff Schonat (ca. 1614 – ca. 1673), daarna vergroot door Jacobus Galtusz. van Hagerbeer (gest. 1670) en Roelof Barentsz. Duyschot (werk voltooid in 1673); orgelkast: Jacob van Campen (1596–1657); beeldhouwwerk: Artus Quellinus (1609–1668); schilderingen: Jan Gerritsz. van Bronckhorst (1603–1661).

Nog weer een dag later was hij ook bij ons. Er klonken verrassende orgelklanken vanuit de orgelkamer. Ik ging poolshoogte nemen en maakte een opname. Tot mijn verrassing had hij de sampleset van het Janke orgel van Bückenburg gebruikt.
-‘Wat voor een barokstuk speelde je?’ vroeg ik hem.
-‘Dat was geen bestaand stuk, het was een improvisatie.’
-‘Maar waarom een barokstuk?’
-‘Op het Schonatorgel heb ik nog nooit moderne muziek gehoord.’
Ah, vandaar dat hij de sampleset van Bückenburg had gekozen in plaats van de moderne klanken van het Caen orgel, dat hij meestal kiest. In Amsterdam heeft hij nog niet gespeeld, maar hier klonk alvast een voorproefje. Ik denk dat dit op het echte Schonat orgel ook mooi zal klinken.