In het jaar 15 voor Christus veroverden de Romeinen de voor-Alpen. Ze legden een belangrijke nederzetting aan: Cambodunum, het latere Kempten. We bezochten deze plaats voor de tweede keer, de eerste keer zijn we niet bij het archeologische museum geweest. In dat openluchtmuseum krijg je een idee van hoe het er was in de Romeinse tijd. Pas in de twintigste eeuw werd de omvang van die nederzetting duidelijk, er zijn op verschillende plaatsen in Kempten funderingsresten van wegen en gebouwen en allerlei gebruiksvoorwerpen gevonden. Het aardige van dat museum is dat een deel is opgenomen in de openbare ruimte van de stad zelf, je loopt er zo door heen. Maar de belangrijkste delen zijn alleen toegankelijk via een toegangskaartje. Dat kun je op twee plaatsen krijgen, bij het tempelcomplex en bij het badhuiscomplex. Die liggen best een eind uit elkaar. Wij hebben alleen het tempelcomplex bezocht.

In de tachtiger jaren van de twintigste eeuw, toen het museum werd ontwikkeld, werd besloten om een aantal van de fundamenten letterlijk de ”basis” te laten zijn van gebouwen (met name tempels), zodat we nu kunnen zien hoe deze er mogelijk hebben uitgezien. Daar ging uiteraard een studie aan vooraf. Inmiddels geven de mensen van het park eerlijk toe dat de uitwerking van “fundament tot gebouw” hier en daar niet juist is, het gebouw dat ze er hebben neergezet zag er waarschijnlijk op die plaatsen anders uit in de Romeinse tijd. Maar desondanks: juist door de gebouwen in het echt te laten zien krijg je een beetje het gevoel zelf in de Romeinse tijd te zijn. De bijbehorende uitleg is duidelijk en je leest niet overdreven veel. Je kunt dus makkelijk het een en ander tot je nemen. Ook aan blinden is gedacht. Er is braille toelichting en aan veel voorwerpen mag je voelen. Ook zijn er enkele films te zien.

Je ziet op dit kaartje uit 100 na Christus dat het Gallo-Romeinse tempelcomplex (1) slechts een van de vele plekken was waar aan religie werd gedaan. Op andere plaatsen werden waarschijnlijk vooral plaatselijke godheden vereerd, zo was er een tempel voor de Keltische Epona.

Houten votiefbeeld, gedateerd ongeveer 100 na Christus

De vleugel hoort bij de godin Victoria, de godin van de overwinning, de Haan bij Mercurius, ook de staf met twee slangen en een vleugelpaar aan de top hoort bij Mercurius, de Lier hoort bij Apollo, de helmbos bij Minerva, hoorns bij beschermende huisgoden, adelaar bij Jupiter en de tang bij Vulcanus.

Het meest interessant vond ik persoonlijk een grafsteen die gevonden is in Boedapest en waarvan een kopie staat in dit museum. (Zie hierboven.) De grafsteen is van Claudius Satto. We zien dat deze legionair uit Kempten komt. Een Romeinse naam bestond in de vroege keizertijd bij mensen met burgerrechten uit drie delen: de voornaam, de familienaam en een individuele bijnaam. De bijnaam Satto wijst op een Keltische oorsprong en we kunnen ook uit deze grafsteen afleiden dat hij of zijn vader onder Tiberius Claudius (41-54) het Romeinse burgerrecht moet hebben gekregen. Verder zien we dat hij getrouwd was met Ulpia Ursula. De naam Ursula was in het gebied van de Nederrijn algemeen. Het vermoeden bestaat dus dat Claudius Satto haar in dat gebied heeft leren kennen. Maar pas toen hij uit dienst trad in Boedapest mocht hij met haar trouwen, eerder mocht dat niet. De lauwerkrans op de grafsteen moet gezien worden als onderscheiding.

Op de grafsteen staat ook: Veteranus Legionis X Geminae. X staat voor het tiende legioen, met de bijnaam “Geminae” (tweeling). We weten waar dat legioen allemaal geweest is tussen 68 en 114. Op bovenstaande kaart kun je dat zien. Het is ook gelegerd geweest in Roomburg bij Leiden en in Nijmegen. De rode lijnen staan voor de Rijn (komt bij Roomburg uit waar de Noordzee begint) en de Donau (komt uit in de Zwarte Zee). De zwarte lijn geeft aan welke route Claudius Satto met het legioen moet hebben gevolgd. In Mainz heeft hij wellicht zijn Ursula ontmoet. Ik vind het een prachtige speurtocht om aan de hand van zo’n grafsteen een beeld te krijgen van het leven van een Romeinse soldaat.