Mijn oudste twee kleinkinderen hebben hun rapport gekregen, van groep 4 en van groep 2. Allebei hadden ze een rapport dat voor zover ik dat kan zien aardig overeenkomt met hoe de kinderen zijn en wat ze kunnen. Bij de oudste viel er toch iets op dat naar mijn gevoel niet klopte. Dat is goed te verklaren vanuit zijn autisme. Zijn “begrijpend lezen” was zwak. Begrijpt hij niet wat hij leest? Hij leest niet graag over dingen die hem niet zo interesseren. Dat is een ding. Maar tegelijk is hij enorm nieuwsgierig. Elke maandag en vaak ook de woensdag en donderdag lezen we samen een kwartiertje de krant. Omdat hij dat wil. En uiteraard zijn de meeste artikelen veel te moeilijk voor hem, hij is pas net acht jaar. Maar hij wil het weten. En over dingen die zijn interesse hebben leest hij makkelijk. Bij zijn bed liggen op dit moment vooral boeken over treinen, orgels en componisten. Hij kijkt plaatjes maar leest ook wat er bij staat. En het meeste snapt hij. Hij weet ook erg veel over heel veel verschillende dingen. Over orgels, over treinen, over het heelal, over topografie. Daarover kan hij zo uit zijn hoofd ingewikkelde spreekbeurten houden, met alle er bij behorende moeilijke termen. Toch blijkt dit niet terug te komen bij de toetsen die er zijn met betrekking tot het vak “begrijpend lezen”. Elk kind krijgt dezelfde toets met dezelfde tekst. En op school krijgen ze training hoe ze kernwoorden uit zo’n tekst moeten halen die dan weer bij zo’n toets gevraagd worden. Daar is hij helemaal niet mee bezig. Hij heeft geen zin om “begrijpend lezen” te trainen. Binnen de kortste keren is hij afgeleid en met andere dingen bezig. Dus scoort hij slecht. Wat is er volgens mij getoetst? Kan een kind zich bij een tekst, interessant of niet, desondanks concentreren en snapt hij de ”trucjes” die gebruikelijk zijn bij het analyseren van een tekst. Het doet me denken aan zijn eerste IQ-test die vanuit het ziekenhuis plaats vond. De uitkomst was: “zwak begaafd”. Opmerkingen van zijn moeder hoe het volgens haar kwam dat hij zo slecht scoorde werden niet ontvankelijk verklaard. De toets moest wel valide zijn! Dus ze gingen hem echt niet anders afnemen.

Het hele toetssysteem blijkt toegespitst op de gemiddelde leerling. Maar de buitenbeentjes die anders denken of anders in elkaar zitten kunnen eigenlijk niet op die manier getoetst worden. En daar wordt op de scholen nog steeds nauwelijks rekening mee gehouden. Ook de toetsen van het Cito-volgsysteem moeten immers “valide” zijn…

Enfin, persoonlijk til ik hier niet aan. Veel belangrijker is dat hij op de school waar hij zit zich in het algemeen prettig voelt, door de andere kinderen en de leerkracht geaccepteerd wordt zoals hij is. En dat gebeurt nog steeds. Het moet niet makkelijk zijn voor de leerkracht. Maar het is nu al drie jaar achter elkaar op deze school gelukt, petje af! En op het rapport stond dat hij op sociaal gebied was geklommen naar ruim voldoende! Als dat echt zo is dan is dat ronduit geweldig, dat is een groot  compliment voor mijn kleinzoon, maar zeker ook voor de door de leerkrachten gecreëerde veilige, sociale omgeving.

Hoe leert een kind, en met name mijn oudste kleinzoon? Vanuit zijn spel. Hij speelt al zijn hele leven allerlei situaties zo echt mogelijk na en gaat daar volledig in op. Hij observeert goed en ziet hoe zo’n situatie is, de taal die erbij hoort, de houdingen die erbij horen, de techniek, alles. Zo perfect mogelijk. En daar kan hij geen genoeg van krijgen. Op dit moment zijn dat twee dingen. Hij zit als passagier of als machinist in een TGV, in een Thalys, in een ICE. Die hebben allemaal hun eigen snelheid, hun eigen geluiden, zien er allemaal anders uit, rijden op hun eigen traject langs allerlei steden. Zo rijdt hij met de ICE naar Köln Hauptbahnhof en stopt vanuit Amsterdam in Utrecht, Arnhem, Oberhausen, Dortmund, Wuppertal (bij de Ibachfabriek), Düsseldorf enz. Af en toe als hij stopt roept hij om dat de mensen niet moeten vergeten uit te checken en moeten denken aan hun persoonlijke eigendommen. Op het perron hoor je soms ook omroepberichten over andere treinen. Dit spel speelt hij thuis met zijn fiets (nu loopfiets omdat hij vanwege zijn blessure niet mag fietsen), hij speelt het in de huiskamer met treintjes, blokken en duplo en hij speelt het als hij in de auto gehaald wordt. Onze auto is dan een TGV. Gisteren besloot hij toen ik hem naar huis bracht “boven in de TGV” te gaan zitten. Hij ging niet naast me zitten maar op de achterbank, nee, niet óp de achterbank: hij heeft de hele reis voor de achterbank, met wel zijn gordel om,  gestaan. Hij zat immers boven! Intussen keek hij naar buiten en alles wat hij zag werd vertaald naar iets wat je ook onderweg naar Frankrijk zou kunnen zien. Af en toe gaf hij aan me door hoe hard we nu reden. Als ik echt de maximaal toegestane snelheid reed dan reden we 300 km per uur. Al spelende maakt hij zich alle dingen die er bij zo’n reis komen kijken eigen. Het andere spel dat hij nu bij ons speelt is “Laurenskerk.” Het kamertje waar het virtuele Hauptwerkorgel staat is voor hem deze kerk. Gisteren woonde hij er eerst een concert bij. Je zag op een filmpje van Youtube op het scherm de Laurenskerk en je zag daar hoe een van zijn populaire organisten de Toccata van Grison speelde. (Al die stukken, al die organisten en al die componisten kent hij ook..) Maar hij was publiek en het concert klonk van boven af. Wat doe je dan? Je moet naar boven kijken als je iets van dat orgel wil zien. Dus ging hij in een hoekje van de kamer zo laag mogelijk op zijn knieën zitten en keek omhoog naar het scherm. En als hij door de kerk liep dan schuifelde hij op zijn knieën door de kamer. Een tijdje later kwam ik nog weer een keer boven. Nu was hij de organist. Ondanks zijn blessure begeleidde hij daar in die kerk een dienst. Op het scherm zag je weer een afbeelding van de Laurenskerk. Intussen zat hij als een echte organist op de orgelbank en improviseerde op basis van ’n stemmig kerkelijk gezang. Zo goed en zo kwaad mogelijk mocht ook zijn linkerarm een beetje meedoen. Hij was helemaal gelukkig.

In de zomer zijn er in de echte Laurenskerk op de vrijdagavond “orgel amateur” avonden. Veel orgel amateurs willen een keer op dat orgel spelen. Daar is men vanuit de Laurenskerk op ingesprongen. De orgel amateur betaalt hiervoor en ook de mensen die het “concert” willen bijwonen betalen er voor. Ik heb hem aangemeld en ik hoop dat het gehonoreerd wordt. Hij ziet er nu al naar uit. En hij zal in dat geval fanatiek aan een eigen programma gaan werken denk ik! Alles wat hij ook daar weer van leert zal niet terug te vinden zijn op een rapport. Daar valt immers geen valide toets op los te laten. Het valt ook niet aan te leren. Dat doet hij gewoon zelf, begrijp je.