Binnenkort wil ik een keer naar het Fotomuseum in Den Haag. Daar is de tentoonstelling “Vlindervlucht” van fotograaf Lucas Foglia te zien. Vooral het verhaal van de distelvlinder boeit me. Waar trekvogels een vaste route hebben en in de knel komen als er op die route door klimaatverandering iets is misgegaan, daar lijkt de distelvlinder een veel meer flexibele trekker te zijn. Zijn route kan behoorlijk afwijken, op zoek naar een leefgebied waar hij kan paren en eitjes afzetten. Als vlinder leeft hij slechts 5 weken, en in die tijd moet alles gebeuren: vliegen naar een goed leefgebied (in extreme gevallen vliegt hij 4000 km) en vervolgens daar paren en eitjes leggen. Daarna gaat hij dood. De eitjes worden rups, de rupsen eten zich rond en verpoppen zich. Daar komen weer nieuwe vlinders uit. En nu komt het: die nieuwe vlinders kunnen afhankelijk van waar ze zijn en hoe de omstandigheden elders zijn of verder vliegen of teruggaan, dus bijv. in zuidelijke of noordelijke richting vliegen. De trektocht kan zo uit vijf generaties vlinders beslaan die vanuit het zuiden, Kenia, naar het noorden vliegen en uiteindelijk via Zuid-Europa tot ver in Scandinavië kunnen uitkomen. En weer een aantal generaties vlinders gaat daarna weer naar het zuiden. Vroeger dacht men dat de distelvlinder gewoon in Nederland overwinterde. Later ontdekte men dat het een trekvlinder was en dat hij vanuit Zuid-Europa in Midden- of Noord-Europa aankwam en later weer terug ging. Nu weten we inmiddels dat het hele verhaal nog veel complexer is. De pas uitgekomen vlinders weten heel goed of ze naar het zuiden of noorden moeten vliegen, maar het volgende punt waar ze uitkomen is per jaar anders, en dat heeft met het weer, het klimaat, de geschikte bloesem en misschien nog andere omstandigheden te maken. Er is nu ook ontdekt dat ze in staat zijn om vanuit Afrika de oceaan over te steken naar Zuid-Amerika, toe maar! Je zou bijna zeggen dat ze een zesde zintuig hebben dat hen zegt waar ze het beste heen kunnen gaan. In de tentoonstelling wordt er een verband gelegd tussen de trek van deze vlinders en de trek van mensen, van vluchtelingen met name. Ook de mens legt nu grote afstanden af. In het verleden deden ze dat ook al, de hele aarde is immers door mensen gekoloniseerd. Sommige mensen kwamen op afgelegen eilanden terecht. Zouden die trekkende mensen duizenden jaren geleden ook gevoeld of geweten hebben waar ze heen konden gaan? Hadden ze misschien nog contact op een bepaald niveau met de achterblijvers op een of ander continent? Ik sluit het niet uit. De distelvlinder laat zien hoe communicatie door generaties heen kan plaats hebben. Het maakt ook het verschijnsel leven en dood weer eens relatief. De nieuwe generatie vlinders lijkt nog contact te hebben met hun al overleden vlinder-voorouders, ze weten wat te doen. Ze gaan gewoon verder… Op zoek naar bloemen. Naar distels als het even kan.