Al in de vroege oudheid, in de vierde eeuw na Christus, is afgesproken dat Pasen zou vallen op de eerste zondag na de eerste volle maan in de lente.

Hier hoort veel symboliek bij, zoals het feit dat de volle maan staat voor het vetgemeste lam, en het lam dat weer staat voor de dood en verrijzenis van Christus.  Verrijzenis en het begin van de lente zijn ook symbolische equivalenten: al het groen dat uit de grond “verrijst”. De eerste maand van de lente is de astrologische maand van het dierenriemteken ram: de zon staat dan zoals men zegt “in Ram”. Het mannelijke schaap dat woest en onbesuisd overal tegen aan ramt, als een onbesuisde lente.

Hoe wist men nu wanneer precies de lente begon? Geleerde astronomen moesten dat uitrekenen. Dat leverde soms discussies op, het ging in die tijd nog niet zo makkelijk als dat het tegenwoordig kan. De lente begint namelijk precies op het moment dat de zon loodrecht boven de evenaar staat en op de hele wereld de dagen en nachten overal exact gelijk zijn: de zogenaamde equinox (equi = gelijke, nox = nacht). In 525 na Christus is de regeling vereenvoudigd. De kerkelijke lente zou beginnen niet “exact” op het moment van de equinox, maar “ongeveer”. Besloten werd dat elk jaar de “kerkelijke” lente zou beginnen, simpelweg, op 21 maart. Maar het astronomische moment van de equinox kan op 20, 21 of 22 maart vallen, dat komt door de aanwezigheid van wel of geen schrikkeljaar. Dan werd er ook nog eens gerekend met de Juliaanse kalender. Dat betekende dat in de loop van de tijd de echte datum maar liefst 11 dagen ging afwijken van de astronomische tijd. Dat geleidelijk gegroeide verschil werd met de invoering van de Gregoriaanse tijdrekening, waar we nu nog steeds mee rekenen, weer recht gezet. Ik had mijn verhaaltje al klaar toen ik las dat Jona Lendering er een veel uitgebreider artikel over heeft geplaatst. Zeer de moeite waard:
https://mainzerbeobachter.com/2019/03/24/waarom-is-het-geen-pasen/

Dit jaar was een van die zeer zeldzame jaren dat de vereenvoudiging van 525 na Christus ook echt iets uitmaakte. De equinox viel op 20 maart 21:58 uur. De volle maan op 21 maart, ’s nachts om 2:43 uur. Officieel is het vandaag dus de eerste zondag na de eerste volle maan van de lente: dus het zou Pasen moeten zijn. Maar men rekent volgens de afspraken van 525: de eerste zondag na de eerste volle maan na 21 maart. Pasen is het pas over vier weken..

Enkele jaren geleden maakte ik een programmaatje waarmee je kunt uitrekenen hoe de historische dagen van de week waren. Bijvoorbeeld je leest dat Columbus op 12 oktober 1492 bij de Bahama-eilanden komt en de inwoners indianen noemt, omdat hij dacht India bereikt te hebben. Wat voor een dag was dat? Een zondag, maandag?  Of op welke dag van de week ben jezelf geboren? Het programmaatje waarmee je dat kunt uitrekenen heb ik online gezet, je vindt het hier.
(Het werkt met “google sheets”. Op telefoon of tablet moet je dat programma dan wellicht eerst nog downloaden. Om iets in te voeren moet je op het ikoontje “bewerken klikken. Misschien maak ik het programma in de toekomst nog een keer opnieuw in html met javascript. Dan werkt het altijd en overal..)