Vanochtend zagen we een heldhaftige zwaan. Het had enkele graden gevroren. Een zwaan landde midden in de sloot. Op het ijs? Nee, zij krakte er door heen. Het ijs was niet sterk genoeg. De zwaan schrok en wilde gelijk weer  uit het water. Maar helaas, dat lukte niet zo maar. Uiteindelijk verrichtte ze een kracht-toer. Als een ware ijsbreker baande ze zich al zwemmende vanuit het door haar gemaakte wak heel langzaam een weg naar de oever. Daar schudde ze haar veren uit, en bleef nog een hele tijd roerloos staan om op te drogen.

Het was misschien een nog jonge zwaan. Een zwaan zonder veel ervaring. Die ervaring heeft ze nu opgedaan en waarschijnlijk zal ze in de toekomst niet zomaar op het ijs willen landen. Het dier heeft niemand kwaad gedaan. Zoals een baby die gaat kruipen een keer zijn hoofd stoot als hij onder een laag tafeltje kruipt. De volgende keer zal  hij op het juiste moment zijn hoofd optillen. Ook hij heeft niemand kwaad gedaan maar door schade en schande geleerd.

Als de inschattingsfout gevolgen heeft voor anderen dan wordt het een ander verhaal.  Een groep zwanen op doortocht wordt geleid door een ervaren zwaan die besluit om een tussenlanding te maken bij Schiphol. Daar zijn ze niet welkom. Een fatale inschattingsfout.

In de politiek worden ook inschattingsfouten gemaakt. Een klein leugentje, dat moet toch wel kunnen? Maar een inschattingsfout kan ook daar wel eens ernstige gevolgen hebben. Denk aan de invasie in Irak. Dit soort inschattingsfouten zijn er veel gemaakt. De betrokken bewindslieden zijn echter zelden weggestuurd. Als ze gewetensvol zijn worden ze alsnog gestraft. Ze moeten namelijk met de gedachte aan de gevolgen leren leven.

Politici genieten meestal van het spel van de macht en van de aandacht. Vaak is dat zelfs hun voornaamste drijfveer om politiek te bedrijven.  Door op het juiste moment te liegen lijken ze een held te zijn. Onze premier liegt er voortdurend op los, vooral vlak voor de verkiezingen. En hij wint er mee ook nog.  In de Volkskrant van 17 februari staat een artikel over liegen en er worden een stuks of tien leugens van onze premier gedurende de laatste jaren opgesomd. En soms maken politici dus totaal verkeerde inschattingsfouten. Kunnen zij net als die jonge zwaan leren van hun inschattingsfouten? Verkeerd landen moet kunnen. Maar als de oorzaak van de inschattingsfout dikdoenerij is, en dat is het vaak, dan moet je wat mij betreft weggestuurd worden. Je bent  dan gewoonweg niet geschikt voor het vak.  Je dient bescheiden te zijn en zo doordacht mogelijk een besluit kunnen nemen. Wanneer ga je de politiek in? Misschien heb je een ideologische drijfveer. Maar de meeste politici willen vooral macht en aandacht.  En dat zijn nu juist de twee grootste valkuilen bij het nemen van goede beslissingen. Omdat macht en aandacht tegenwoordig vooral via de sociale media verkregen kan worden gaan veel politici steeds meer op de populistische tour. En zie je steeds minder vaak integere mensen op belangrijke posten. Bij de uitzendingen op TV die er waren na het overlijden van Ruud Lubbers zag ik een uitgebreid interview met Wim Kok. Wat een genuanceerd, integer, en bekwaam iemand was dat. Hij was niet bezig met macht of aandacht. Hij ging voor de zaak. Net als zo iemand als Max van der Stoel. Kok wordt sinds Pim Fortuin verguisd.  De puinhopen van paars. Wat een onzin. Vreselijk. Pim Fortuin, de grootste Nederlander, gekozen als dusdanig door mijn landgenoten…. Daarom ben ik tegen referenda en heb ik grote twijfels over het functioneren van onze democratie.

De zwaan van vanochtend is opgedroogd en vliegt weer als een vrije vogel rond. Onze minister van Buitenlandse zaken moet eerst zijn wonden nog likken. Zou hij beseffen wat de oorzaak was van zijn inschattingsfout? Dan mag hij na diep nadenken over een tijdje misschien weer proberen te vliegen.