Op 20 juni 1940 sneuvelde, nog in het begin van de tweede wereldoorlog, de getalenteerde componist en organist Jehan Alain. Hij was pas 29 jaar. Zijn vader Albert Alain was een leerling van Gabriel Fauré en Guilmant aan het Conservatorium van Parijs. Heel bijzonder: in zijn huis had hij zijn eigen orgel gebouwd en zo konden hij en zijn kinderen goed orgel studeren. Hij was een goed amateur-orgelbouwer.

Hij werkte in een katholieke kerk en was voornamelijk met religieuze muziek bezig. Dat kun je ook wel zien aan zijn eigen huisorgel, met een beeld van Maria met Jezus op haar arm en een beeld van zo te zien een Franciscaner monnik. (Franciscus, Antonius van Padua?) Zo ook kregen zijn kinderen religieuse muziek met de paplepel ingegoten.

Jehan Alain kreeg dus eerst les van zijn vader, daarna van Augustin Pierson aan het orgel van de Saint-Louis-kathedraal in Versailles. In 1928 ging hij naar het Conservatorium van Parijs. Daar studeerde hij naast orgel bij Dupré ook compositie bij Paul Dukas en Roger Ducasse . Tijdens zijn studie behaalde hij prijzen bij de onderdelen harmonieleer, contrapunt, fuga, orgelspel en improvisatie. Die laatste lessen bij Dupré waren beroemd. De studenten moesten na een opdracht om de beurt improviseren, maar iedereen wilde eerder dan Jehan spelen, bang dat hun improvisatie anders in het niet zou vallen. Tijdens een van deze improvisatiesessies eindigde Jehan in een andere toonsoort dan waarmee hij begonnen was, iets dat eigenlijk een soort “misdaad” was. Jehan zei schuldbewust: “Oei, dat was een vergissing…” Marcel Dupré antwoordde hem: “Nou, je moet je vaker vergissen! “

Vanaf 1935 was hij organist van de Saint Nicolas in het plaatsje Maison-Lafitte, nu aan de rand van het huidige westelijke Parijs aan de Seine. De Saint Nicolas is een bescheiden parochiekerk uit begin negentiende eeuw met slechts een klein orgel, maar hier kon hij behalve dat hij de diensten begeleidde ook veel zelf spelen, componeren en improviseren. Zijn orgelwerken zijn dan ook voornamelijk vanaf die tijd ontstaan.

Een jaar later al, in 1936, kreeg hij erkenning als componist door het winnen van de prijs van de vereniging “Vrienden van het orgel” met een suite voor orgel. Hij trouwde in hetzelfde jaar en kreeg in de vier jaren dat hij nog leefde drie kinderen. De baan als organist was niet echt lucratief, hij moest bijverdienen door het geven van piano- en orgellessen. Soms nam hij ook deel aan de activiteiten van de groep “Jeune France”, een groep die onder de bezielende leiding stond van Olivier Messiaen. Hij sneuvelde zoals gezegd op 29-jarige leeftijd, waarna zijn muziek enigszins vergeten dreigde te worden. In zijn nalatenschap vinden we allerlei composities: voor piano, orgel, kamermuziekensembles en ook schreef hij vier missen in allerlei bezetting en flink wat koormuziek.

Een van zijn bekendste werken voor orgel is “Litanies”, dat hij schreef in augustus 1937 en opdroeg aan Virginie Schildge-Bianchini (later Zinke-Bianchini). Zij was een vrouw die eveneens behoorde tot de intimi van Olivier Messiaen, zij schreef bijvoorbeeld een uitgebreid voorwoord in een van diens theoretische boeken. Een litanie is een gebed waarbij God, Maria, of een of meer heiligen worden aangeroepen. Een litanie wordt gebeden tijdens een dienst of een processie en heeft de vorm van een aantal aanroepingen; iemand (meestal een priester) bidt voor en de gelovigen antwoorden met een bepaalde formule zoals “bid voor ons” (ora pro nobis), of “heb medelijden met ons” (miserere nobis) enz. Het meest kenmerkende is dus de formule voorzang-nazang, maar ook de soms wat langere reciterende aanroep, gevolgd door het slechts korte antwoord. Hieronder een fragment van een Gregoriaans Litanie gezang waarbij heiligen, engelen en figuren uit het oude testament worden aangeroepen en hen wordt gesmeekt medelijden met ons te hebben,

Het meest beroemde familielid van Jehan Alain zou zijn zus Marie-Claire worden. Zij was bijna veertien jaar oud toen haar broer om het leven kwam. Net als haar broer had zij ook les in Parijs bij Marcel Dupré. In de organistenwereld is haar naam een begrip. Meer dan 2000 orgelconcerten gaf ze over de hele wereld. Ook was zij decennialang een van de vaste docenten aan de Internationale Zomeracademie voor Organisten, onderdeel van het Internationaal Orgelfestival Haarlem. Na 2010 stopte ze met spelen en het geven van masterclasses. Zij stierf in 2013 en zorgde er in haar lange carrière voor dat de orgelwerken van haar veel te vroeg gestorven broer bekend bleven. Hier horen we hoe Marie-Claire Alain in Luzern de Litanies van haar broer speelt.

Mijn kleinzoon van net 9 jaar oud wilde het ook wel eens spelen. Hij had het nog nooit gespeeld, wel al enkele keren gehoord vermoed ik. Uit zijn hoofd klonk het bij hem zo: