Waarom is de Matthäus Passion van Bach zo ongekend populair? Niet alleen omdat het zulke goede muziek is. Maar vooral ook omdat het gaat over een drama, iets droevigs, het lijden en sterven van een held, in dit geval Jezus Christus. Twee dagen later is het Pasen en dan is het afgelopen met de droefenis. Dan is er een jubelstemming, en jubelmuziek is nu eenmaal veel minder aantrekkelijk om naar te luisteren als dramatische muziek. Het mooiste is naar mijn idee de combinatie van beide elementen: eerst het lijden en het drama, en daarna als contrast de ontladende feestmuziek. Waar kun je dat horen? Bij twee delen uit het Credo van een Mis. Het credo is een geloofsbelijdenis, het is een opsomming van wat Christenen, in dit geval katholieken allemaal geloven.
Midden in het credo hoor je eerst het dramatische deel. :
(credo) crucifixus etiam pro nobis, Ik geloof ook dat hij voor ons is gekruisigd.
sub Pontio Pilato, onder het bewind van Pontius Pilatus,
passus et sepultus est. en dat hij heeft geleden en is begraven.

Hierna komt het jubelende deel.
resurrexit tertia die En op de derde dag is hij weer opgestaan
secundum scripturas, volgens de schriften,
et ascendit in coelum, en is hij opgestegen ten hemel,
sedet ad dexteram Dei Patris, hij zetelt nu aan de rechterhand van God de Vader,
et iterum venturus est cum gloria en zal wederkomen met heerlijkheid
judicare vivos et mortuos, om levenden en doden te oordelen,
cuius regni non erit finis. wiens rijk geen einde zal hebben.

Wat doen componisten in hun mis met deze tekst? Iedereen doet het anders, er zijn honderden missen gecomponeerd. De mooiste combinatie van deze twee tekstdelen wordt naar mijn smaak, jawel, alweer door Bach gerealiseerd, en wel in zijn Hohe Messe. Ik laat hieronder de muziek horen, volg deze zou ik zeggen met bovenstaande tekst erbij. Daarna zeg ik er nog enkele dingen over, en luister dan zou ik zeggen nog een keer. Misschien is dit wel de mooiste Paasmuziek die er is. (Je hoort Jos van Veldhoven met de Nederlandse Bachvereniging.)

Het stuk begint met een chromatisch dalende baslijn met daarboven korte motiefjes. Deze baslijn vormt een dramatische basis, in de vorm van een passacaglia-thema, en dit thema blijft het hele onderdeel herhaald worden. Het woord “crucifixus”, hij is gekruisigd, wordt buitengewoon dramatisch neergezet. Letterlijk staat er “cruci”, aan het kruis, “fixus” is hij bevestigd. Dat ging met veel pijn gepaard, vooral bij de “fi’ van “fixus” voelen we hoe hij aan het kruis wordt vastgespijkerd, er klinkt een smartelijke dissonant als voorhouding, en die horen we bij elke inzet telkens weer. Zo kunnen we intens meevoelen, hoe hij letterlijk aan het kruis is “gespijkerd”. Als dan eindelijk een nieuw tekstdeel komt, “Passus est”, hij heeft geleden, dan klinkt er een ander soort drama, nu niet meer polyfoon, maar alle stemmen klinken tegelijk. Ik zou het persoonlijk nog beter hebben gevonden als er op het woord “passus” telkens een klein crescendo zou klinken, het klinkt nu misschien net iets te neutraal, ik hoor het lijden niet zo erg. Bij “et sepultus est” wordt er op het einde bijna a capella gezongen waardoor de muziek lijkt stil te vallen: we horen in een dalende lijn hoe Jezus langzaam in het graf zakt.

Na een korte pauze (die voor mij best iets langer had mogen duren in deze opname) komt dan het triomfantelijke “et resurrexit est”, en hij is verrezen. Met veel koper erbij om het extra feestelijk te maken. De paus zegt in zijn paas-toespraak “urbi et orbi” “bedankt voor die bloeme”. Monteverdi wist al hoe je kwistig met bloemen kon strooien door solisten het woord “alleluia” met veel noten te laten versieren. Bach doet dit ook: vooral de passage “et iterum venturum est cum gloria”, en zal wederkomen in heerlijkheid,  wordt jubelend gezongen door een solist, die ongelooflijk snel allerlei versieringen moet maken: het paasfeest is nu helemaal begonnen!