Rond  de geboorte van Christus werd het centrum van Gallië verplaatst van Bibracte, in het oosten van de Morvan, naar Autun. Autun heette toen Augustodanum, de stad van Augustus. Het moest de macht van Rome weerspiegelen in deze streken. De Romeinen maakten er een machtige vesting van en ook werd er een amfitheater gebouwd. De nieuwe stad bevond zich aan de rivier Arroux. Verder was de stad belangrijk omdat ze lag aan de weg tussen Marseille en de Kanaalkust, een weg die belangrijk was voor de handel maar ook voor de doortrekkende legers van de Romeinen die Gallië verder veroverden en de grenzen bewaakten. De omwalling is in de middeleeuwen uitgebreid.

Hierboven een deel van de muur met de zogenaamde Ursulatoren. Vlak er bij kwam later een klooster van de Ursulinen.

Ook zagen we nog een van de Romeinse stadspoorten

Door MarcJP46 – Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=28313341

Bij het amfithetater en nog andere Romeinse overblijfselen zijn we niet geweest. Wel zagen we enkele mooie middeleeuwse gebouwen.

Maar als je van Romaanse kunst houdt moet je zeker naar de kathedraal Saint Lazaire gaan.

Deze kerk stamt uit de twaalfde eeuw en is gesticht als kloosterkerk. Vanaf de vijfde eeuw, toen dit gebied al gekerstend was, zetelde er een bisschop in een kerk die nu niet meer bestaat. Deze bijzonder oude kathedraal is helaas vlak voor de Franse tijd vanwege bouwvalligheid afgebroken. Toen de bisschoppelijke hiërarchie na de Franse tijd werd hersteld werd de kloosterkerk van Sint-Lazaire bisschopszetel en daarmee kathedraal.

De sculpturen van deze kerk zijn wereldberoemd, allemaal gemaakt in de twaalfde eeuw, niet lang nadat ook de sculpturen van de kerk van Vézelay waren klaar gekomen. Ze zijn van de hand van dezelfde kunstenaars. Enkele zijn ondertekend en dezelfde handtekening treffen we ook aan in Vézelay.

Ook hier is weer een prachtig tympaan boven de ingang te zien. Het onderwerp is hier iets meer traditioneel dan dat van Vézelay, het laatste oordeel wordt uitgebeeld. Maar waar deze afbeelding traditioneel vooral hel en verdoemenis centraal stelt, is het hier meer de optimistische kant die de kunstenaars laten zien. Onder de centrale Christus zien we een rij mensen waaronder pelgrims. De meesten zijn vrome mensen die in de hemel zullen komen.

Bijzonder fraai is de voorstelling waarbij de zieltjes worden gewogen. Aan de ene kant staat de aartsengel Michaël. De weegschaal slaat de goede kant uit, het zieltje is gered. Maar bij de andere kant waar de duivel staat is het ook regelmatig raak. Elk zieltje dat te licht is bevonden duwt hij met een hand naar beneden.

Hieronder zien we een aantal van de mensen zoals ze uit de grond naar boven komen op weg naar het laatste oordeel. Je kunt al aan hun gezichten zien wie waarschijnlijk de gelukkigen en wie de verdoemden zullen zijn. Een ongelukkig kijkende vrouw verbergt haar borsten. Waarschijnlijk heeft zij in haar leven aan ontucht of overspel gedaan.

Als we dan de kerk binnengaan zien we enkele opmerkelijke gotische details, heel anders dan in Vézelay, zoals deze boogversieringen.

De hoeveelheid Romaanse kapitelen is minder groot dan in Vézelay, maar minstens zo interessant. Meer dan de helft is te zien in de kerk zelf, maar er zijn er ook veel te zien in de kapittelzaal. Deze ruimte is ingericht als een soort tentoonstellingsruimte. De daar aanwezige kapitelen, oorspronkelijk uit een klokkentoren, zijn nu zo opgesteld dat je ze uitermate goed kunt bekijken. Ik laat hier een aantal van de kapitelen uit de kerk en uit de kapittelzaal zien en vertel er iets over.

Hieronder zien we de heilige Vincentius. Tijdens zijn martelaarschap werd hij naakt gevoederd aan de wilde dieren. Maar twee adelaars ontfermden zich over hem en beschermden hem.

De val van Simon Magus. Simon was een tovenaar die leefde ten tijde van de apostelen. Hij wilde van Petrus het geheim om wonderen te kunnen doen kopen. Petrus ging daar niet op in. Om te laten zien dat hij er als tovenaar ook wat van kon toverde hij dat hij ten hemel kon stijgen. Hij bond zich zelf vleugels om en vloog omhoog. Petrus en Paulus baden dat hij neer zou vallen en dat gebeurde dan ook.

“De vierde toon”. Het klooster van Cluny, voorbeeld voor de meeste kloosters uit die tijd in de Bourgogne, had afbeeldingen gemaakt die horen bij de acht kerkmodi. (Dat zijn specifieke toonladders als majeur of mineur).  Bij elke modus hoorde een persoon met een andere afbeelding.  De vierde modus, phrygisch plagaal, werd gezien als de meest droevige toonladder. Hij wordt hier onder weergegeven. In latere perioden wordt deze afbeelding niet meer gekoppeld aan de vierde modus maar aan muziek in het algemeen.

Op onderstaande afbeelding zien we Bileam met de ezel. Het volk van Israël zou verdoemd moeten worden, en de wijsgeer Bileam kreeg opdracht om het op te zoeken en een vloek over dit volk uit te spreken. Bileam ging er heen met zijn ezel. De ezel zag tot drie keer toe een engel die hem tegenhield, Bileam merkte niets. Toen opeens zag hij eindelijk de engel die vervolgens aan Bileam een andere opdracht gaf: hij zou het volk van Israël juist moeten zegenen.. Links boven zien we de vleugels en handen van de engel die hem tegen houdt. In de OLV-basiliek van Maastricht wordt deze scene ook uitgebeeld, maar daar zien we hoe de ezel zich omkeert tot Bileam en tegen hem zegt: ‘zeg, zie jij die engel soms niet?’

Hier worden de deugden liefdadigheid en liefde uitgebeeld. Zij verpletteren de ondeugden hebzucht en toorn.

Kaïn heeft Abel vermoordt. God vraagt hem: waar is Abel? Achter Kaïn in de struiken is een deel van het dode lichaam, te zien.

Een opmerkelijk moment uit de bijbel. De drie wijzen liggen te slapen en worden door een engel gewekt om op zoek te gaan naar de nieuw geboren koning. Een wijze heeft zijn ogen al open, de middelste lijkt net wakker te worden en de onderste ligt nog lekker te slapen.

Een prachtig en ontroerend kapiteel laat de vlucht naar Egypte zien. Een zorgzame en onvermoeibare Jozef die de ezel leidt, waarop de onschuldig kijkende Jezus zit met zijn bezorgde moeder Maria.

Ik heb van nog meer kapitelen en van onderdelen van het tympaan foto’s gemaakt. Hieronder kun je een indruk krijgen van wat de kunstenaars uit die tijd in opdracht van de kloosterheren hebben vervaardigd, hoe ze de pelgrims wilden onderhouden en welke verhalen er verteld konden worden. Ik heb er twee Gregoriaanse gezangen als achtergrondmuziek bijgezet. Gezongen door de schola cantorum van Amsterdam, een koor van studenten. Introitus en Graduate uit een Gregoriaanse requiem mis. Zoals deze gezangen hadden kunnen klinken in die tijd, in deze kerk.

https://drive.google.com/file/d/0B9gCtDgDSdGvRnBoeTJTdndrZ2M/view?usp=sharinghttps://drive.google.com/file/d/0B9gCtDgDSdGvRnBoeTJTdndrZ2M/view?usp=sharing