Midden op het podium staat een geblutste auto. Achter op het podium staat
een groot scherm. Je ziet beelden van de woestijn, de auto staat in de
woestijn. Het podium wordt donker. Je ziet een tomatenboer. Een tijd later zie
je de stad Tripoli. Vooraan op het podium staat de kunstenaar, hij is op zoek
naar de vluchteling, of “de vreemdeling” zo je wilt. Dat is namelijk de titel
van de voorstelling. Een vluchteling is voor de meesten van ons een
vreemdeling. Deze vreemdeling heeft enkele jaren in zijn atelier mogen wonen
maar is opeens verdwenen. In die jaren werd de vluchteling van vreemdeling tot
vriend. Hij lijkt in Algiers te zijn dus gaat de kunstenaar naar Algiers. Uiteindelijk
komt hij in de woestijn terecht. Hij is nog steeds op zoek naar zijn vriend. In
de woestijn verongelukt hij met zijn auto. Daar zit hij dan, buiten bewustzijn,
bebloed achter het stuur, met nog twee passagiers.

In het begin van de voorstelling wordt er weinig toneel gespeeld, je hoort
alleen de kunstenaar die zijn verhaal vertelt. Hij vertelt over dingen die hij
heeft meegemaakt. Maar hij doet dat zo aanstekelijk en inspirerend dat de zaal
ademloos aan zijn lippen hangt. Op het eind van de muziektheatervoorstelling,
blijft de toeschouwer achter met een gevoel van woede en onmacht. Het verhaal
van vluchtelingen, die op hun zoektocht naar een betere wereld als beesten
moeten leven, is zo tastbaar geworden, is opeens zo dichtbij gekomen, dat je er
niet meer om heen kunt. Ik stoorde me onwillekeurig aan de mensen die na afloop
in de foyer bij een drankje stonden te lachen.

We waren dus bij “de Vreemdeling”, een muziektheater voorstelling van
Orkater in de Goudse schouwburg. Het beleven van de letterlijke maar ook de zielenpijn
van de vluchteling was die avond intens, doordat de personages tot leven
kwamen, ze werden mensen van leven en bloed, ze waren bijna een direct
familielid. De vluchteling was geen “vreemdeling”  meer, hij hoorde bij ons. Zijn ellende was
opeens niet meer een ver-van-je-bed show. Ik lees de krantenberichten sinds
afgelopen vrijdagavond iets anders. Ik licht enkele stukjes uit artikelen die
ik vandaag las in de Volkskrant:

“De door Turken gesteunde rebellen hebben drie aarden dammen opgeworpen
in de rivier Khabur, en zetten daarmee water in als oorlogswapen. Hierdoor
worden Koerdische  boeren ernstig in hun bestaan bedreigd”.

“Op videobeelden valt te zien hoe Koerdische migranten door
zwaarbewapende Belarussische militairen op weg naar de grens met Polen van de
weg af het bos in worden gestuurd. Ze proberen de grens over te steken, de
Poolse grenswacht reageert met pepperspray. Er is ook geen weg terug, de
Belarussische grenswacht stuurt ze steeds weer terug naar de grens. Volgens
gegevens van de Poolse grenswacht zijn er tot nu toe tien mensen overleden in
het grensgebied. Zij stierven van uitputting en onderkoeling. Gevreesd wordt
wat er met al deze mensen gaat gebeuren als de winter zijn intrede doet.”

“Overal in de Sahel liggen zakjes Nederlands melkpoeder. Het is het
grote verdriet van de herders: spotgoedkoop melkpoeder van westerse
multinationals dat hun markt overspoelt. Er tegenop concurreren kunnen ze niet,
dus stoppen velen met boeren.”

We hebben het niet over natuurrampen als droogte. Ook niet over door mensen
veroorzaakte ontbossing. Ook daar komen grote migrantenstromen door op gang. We
hebben het over de gevolgen van de macht van het kapitaal. In grote door gas
gestookte kassen in Nederland worden er heel veel tomaten gekweekt. Die worden
naar de hele wereld gestuurd. Zelfs naar landen als Libië. Daar gaan de
plaatselijke tomatentelers failliet, ze kunnen daar niet tegenop concurreren.
De kinderen van de boeren moeten stoppen met hun studie, hun ouders kunnen die
niet meer betalen.  Of zoals we vandaag lazen, wat zijn de gevolgen van
het dumpen van goedkoop melkpoeder uit de EU in Afrika? Grote werkloosheid
ontstaat er bij de boeren van de Sahel. Ze proberen elders een beter bestaan op
te bouwen. Na het betalen van grote bedragen aan criminelen worden ze op een
gammel bootje gezet. Maar als ze op zee worden onderschept worden ze terug
gestuurd naar Libië. Om ze op te vangen krijgt Libië geld van de EU. Maar wat
gebeurt er: daar aangekomen worden ze gevangen gezet en na een tijdje worden
ze, zonder enige vorm van overlevingskans, gedwongen de woestijn in te trekken.
Dat is de harde realiteit.

Het Westen veroorzaakt een belangrijk deel van het vluchtelingenprobleem.
Ook oorlogen zijn vaak door het Westen aangewakkerd. Door partij te kiezen in
een lokaal conflict ben je medeplichtig aan de gevolgen. Partij kiezen gaat
zelden op humanitaire gronden. Het gaat meestal om macht en geld. Die steun
koop je met wapens. En daarna loopt alles uit de hand…

Er zijn nog zeven voorstellingen van “De Vreemdeling” deze maand te zien.
Morgen 10 november wordt de voorstelling gespeeld in Amsterdam, daarna op 11
november in Nijmegen, 12 november in den Haag, 23 november in Groningen, 24
november in Leeuwarden, 25 november in Rotterdam en de laatste voorstelling is
op 1 december in Eindhoven. Van harte aanbevolen dus! O ja, er wordt ook erg
goed gezongen.