De huidige binnenstad van Bamberg is vrijwel ongeschonden door de tweede wereldoorlog gekomen en staat op de werelderfgoedlijst van Unesco. Prachtige panden uit diverse eeuwen, steeds goed onderhouden, de residentie van de voormalige prinsbisschop, de Dom, en vooral ook de ligging aan het schilderachtige riviertje de Regnitz, met zijn prachtige gekleurde huisjes: klein Venetië.

De historie van de stad gaat terug tot de 9e eeuw. Bamberg is genoemd naar het grafengeslacht Babenberg. Tijdens de Ottoonse keizers dreigden de graven van Babenberg te machtig te worden. Om die reden nam hij hen een flink stuk land af en schonk dat aan de prinsbisschop van Würzburg. Maar graaf Adalbert nam deze stad toen in en verdreef de bisschop. Daarop werd de Babenburger burcht belegerd en veroverd. De drie broers Babenberg: Heinrich, Adalbert en Gebehard werden in 906 gedood om verschillende redenen: de eerste in de strijd, de tweede uit bloedwraak, de derde werd berecht en onthoofd. Heinrich von Babenberg, de zoon van Adalbert, nam de leiding van de dynastie over. In 973 ontving Heinrich der Zänker van zijn neef keizer Otto II de burcht Bamberg. Dit geldt als het moment van stichting van de stad Bamberg. In dat zelfde jaar werd zijn zoon Heinrich II geboren, de latere keizer. Deze huwde in 1000 met Kunigunde. Sinds 995 was hij naast graaf van Bamberg ook hertog van Beieren. Na de dood van Otto III werd hij in 1002 tot Duitse keizer gekozen en in Mainz gekroond. De keizer en zijn echtgenote werden later zelfs heilig verklaard. Ze liggen begraven in de Dom.

In 1007 werd het bisdom Bamberg gesticht. Het was een gebied waar nog vele mensen niet Christen waren, vooral uit Oost-Europa woonden hier veel emigranten. Het bisdom Bamberg kreeg in de loop van de tijd grote bezittingen in het huidige Oostenrijk. In de stad Bamberg werd in 1012 een Dom gebouwd, de voorloper van de huidige. De bijbehorende domschool werd een van de beroemdste van de hele omgeving. In 1237 werd de huidige dom gewijd. Deze ligt op een heuvel. Het is niet de enige heuvel in de stad, iets verder ligt een nog hogere heuvel waar ook een kerk op staat: de “Obere Pfarre”, een gotische kerk gewijd aan Onze Lieve Vrouw.  De bouw daarvan begon in 1338, in 1387 werd hij gewijd. Aan de buitenkant van die kerk vallen de standbeelden van de vijf dwaze en de vijf wijze maagden op.

Het gaat om een gelijkenis van Jezus in Mattheüs 25:1-13 in het Nieuwe Testament.

Tien meisjes gingen met hun olielampen een bruidegom tegemoet. Vijf wijze meisjes namen extra olie mee in kruiken; vijf dwaze meisjes deden dit niet. De bruidegom liet op zich wachten en de meisjes vielen in slaap. Midden in de nacht werd geroepen: “Daar is de bruidegom!” De vijf wijze meisjes vulden hun lampen. De vijf dwaze hadden geen olie meer en vroegen de wijze meisjes om olie. De wijze meisjes weigerden hun olie te delen en suggereerden deze zelf maar te kopen. Toen de dwaze meisjes op zoek waren naar olie, kwam de bruidegom en nam de wijze meisjes mee naar binnen voor het bruiloftsfeest. De deur werd achter hen gesloten. Toen de dwaze meisjes terugkwamen en de bruidegom vroegen voor hen open te doen, zei de bruidegom: “Ik verzeker jullie, ik ken jullie niet”. De gelijkenis werd gevolgd door: “Wees dus waakzaam, want jullie weten niet op welke dag en op welk tijdstip Hij komt”.

Het is een mooie kerk met een prachtig plafond, geheel voorzien van fresco’s.

Verder viel me vooral de grootte van het orgel op. Het gaat om een sleepladen-orgel uit 1995 gebouwd door de firma Eisenbarth. Het heeft een mechanische toetstractuur en een elektrische registertractuur. Het werd geplaatst achter het historische front dat in 1769 gebouwd is door Valentin Scholl. Veel van de in totaal 60 stemmen komen uit het vorige orgel dat gebouwd was door G.F. Steinmeyer & Co. Het orgel heeft 4 manualen en een pedaal.

We waren bij deze kerk en zagen de dom iets verder en iets lager liggen. Maar om er te komen moesten we eerst behoorlijk afdalen en daarna de volgende heuvel beklimmen.

Heinrich II, de heilige, liet de eerste dom wijden op zijn verjaardag, 6 mei, 1012. Deze dom brandde 1081 volledig uit, er zijn wel nog gewelfresten te zien vanuit de crypte. De tweede dom brandde eveneens uit, nu ruim 100 jaar later in 1185. Daarop werd besloten nogmaals een dom te bouwen, en dat is de huidige dom die 6 mei 1237 werd gewijd. In de 17e eeuw werd het interieur helemaal in barokstijl vernieuwd, en in de 19e eeuw helemaal in neoromaanse stijl. Zo ziet het er nog steeds uit.

Het beroemdste beeld van de kathedraal is dat van de Bamberger Reiter, een ridder te paard, het vroegstbekende standbeeld van een ruiter ten noorden van de alpen. Het stamt uit 1235 en is van een onbekende kunstenaar. Ook is niet bekend om welke persoon het handelt, wie is de ridder? Zonder twijfel gaat het om een zeer voornaam persoon.

Een ander beroemd werk is het dubbelgraf van de stichter, Heinrich II en zijn vrouw Kunigunde, beiden heilig verklaard. Dit graf is gebouwd in 1513 en is van de hand van Tilman Riemenschneider. Van hem zagen we ook al prachtig bewerkte grafmonumenten in Würzburg. Op het deksel worden deze twee heiligen afgebeeld, op de zijkanten episodes uit hun leven: de genezing van nierstenen, het wegen van de ziel van de koning na zijn dood, de dood van de koning in aanwezigheid van zijn vrouw, Kunigunde bij de bouw van de Stephanskerk en de ploegschaarproef van de koningin: was ze vreemd gegaan? Nee, want ze kon zonder pijn over de ploegschaar lopen.

Heel beroemd is ook het driedimensionale houten altaar van Veit Stoss uit 1523. Ooit stond dit altaar in de Karmelitenkerk van Nürnberg. Bij de afbeelding van de geboorte van Christus wemelt het van de symboliek. Staat de zuil in het midden voor de toekomstige geselpaal aan het eind van zijn leven?

De koorstoelen zijn prachtig bewerkt en dateren uit 1380. En er zijn nog enkele prachtige altaarstukken uit de zestiende eeuw die ik hier niet laat zien.

We waren net een dag te vroeg in Bamberg, want een dag later zou er in de Dom een concert zijn waarbij diverse koren uit de stad zouden zingen en ook het orgel zou worden bespeeld. Bamberg staat bekend om zijn muziek. De Bamberger Symphoniker zijn wereldberoemd. Maar we kregen toch nog wat muziek te horen. Het was een leuk sfeertje toen we zo na ons bezoek door de stad liepen. We gingen lekker zitten luisteren naar vier goede muzikanten die alle vier de cello bespeelden. Ik weet niet welk stuk hier gespeeld wordt. Als iemand het kent zal ik het erbij zetten. Zij kwamen niet uit Bamberg, ze waren Engelstalig en ik geloof dat ze uit Schotland kwamen.

Op de brug zagen we nu een keer niet Nepomuk, maar een beeld uit 1750 van koningin Kunigunde, de medestichter van de Dom. Zij staat daar in alle pracht en praal, maar verbeeldt voor mij vooral de rijke historie van deze stad.