De afgelopen weken heb ik twee reïncarnaties van grote persoonlijkheden uit de negentiende eeuw ontmoet. De eerste was de voor mij vertrouwde Jos Habets, jarenlang kapelaan in een dorp in Zuid-Limburg. In zijn dagboek van 1877 schrijft hij op 8 januari:

“Een kapellaan in de hiërarchie der kerk is een arme sukkelaar. 25 Jaar in eene positie vertoeven, waar men hoegenaamd niets heeft in te bregen; ik verklaar het u dat is een toer. Een kapellaan heeft niets in te brengen, heeft geene regten. De pastoor doet alle kerkelijke diensten waaraan een geldelijke tegemoetkoming is verbonden, de kapellaan verricht de overigen. Hij moet op de koop toe volgens de statuten, in alles, luisteren naar de bevelen van zijn pastoor. Wat mij echter mijn nederig beroep ook lastig maakt, deze kant van mijn bestaan wordt honderd maal vergolden door de schoone landstreek waar ik woon. Mijn nederige kapellanie is een net en gemakkelijk woningje naast de kerk, gelijk het geheele dorp op de schoonste hoogten van geheel Nederland gelegen. Rond om mij de schoonste tafreelen die een bergland kan voortbrengen, zachte glooyingen, steile rotsen, ruischende beken in het dal, prachtige vergezichten op de hoogte. Wat kan men meer verlangen? Mijn eenige wensch ware geweest hier mijn leven te morgen slijten als pastoor.”

Tot zijn grote frustratie is Jos. Habets maar liefst 22 jaar kapelaan geweest, waarvan het grootste deel in Berg nabij Valkenburg a/d Geul. Daar schreef hij op 8-1-1877 ook dit dagboekfragment. Eind 1878 werd Jos. Habets eindelijk pastoor in Wolder bij Maastricht.

Bovenstaande informatie staat op de facebookpagina, waarbij Jos Habets weer tot leven lijkt te zijn gewekt, een soort virtuele reïncarnatie.

Ik heb ook al iets op zijn pagina geschreven. In mijn boekenkast staan veel historische werken van zijn hand. Ik voel hem echt als een vriend. Hij is denk ik een betere vriend van mij dan mijn meeste andere facebookvrienden. Nieuwsgierig, en ben je lid van facebook? Zoek JJ Habets.

De tweede reïncarnatie was die van Jacob van Lennep. Hij werd live geïnterviewd door Marita Mathijsen. De persoon Jacob van Lennep werd trouwens door een verre nazaat van hem gespeeld, in negentiende-eeuws kostuum, en met de archaïsche spreekstijl van Olivier B. Bommel.  Ik heb een fragment van dat interview gefilmd:

Dit alles in het kader van de mooie bijeenkomst in de Lutherse kerk van Amsterdam waar de biografie van van Lennep, geschreven door Marita Mathijsen, werd gepresenteerd aan een groot publiek. De kerk zat meer dan vol.

Het is wat mij betreft meer dan een biografie geworden. Je kruipt niet alleen in de huid van Jacob van Lennep, maar je kruipt in die van het negentiende-eeuwse Amsterdam, in die van Nederland en af en toe kruip je nog een beetje verder. Alles wordt steeds in een brede context geplaatst en het boek leest heerlijk. Marita Mathijsen is een begenadigd schrijver en spreker. Eerder beluisterde ik haar lezingen die als titel  droegen “De hang naar historie”. Deze lezingen zijn als luisterboek uitgegeven, je wordt meegenomen in de literaire wereld in Nederland van de negentiende eeuw. Je zou die lezingen als belangrijk voorwerk kunnen beschouwen voor dit boek.

Ik heb de biografie vers van de pers gekocht en heb al enkele hoofdstukken uit. Het is een prachtig boek, vooral door de schrijfstijl maar ook door de meerwaarde van de uitgebreide historische context. En wil je meer weten van de hoofdfiguur, Jacob van Lennep, dan is het boek een must. De titel lijkt me de lading goed dekken, “een bezielde schavuit.”

Wist je dat Jacob van Lennep heeft samengewerkt met enkele componisten? Hij schijnt een flink aantal teksten voor liederen geschreven te hebben, die dankzij het speurwerk van Marita Mathijsen weer boven water zijn gekomen. Drie van deze liederen werden deze middag gezongen. Ik heb ze alle drie opgenomen. Uitvoerenden waren Job Hubatka met aan de piano Johan Berkhemer.

Het eerste lied uit 1836 was uit “de roos van Dekama”, het lied ”de Veerman aan de Lek”. De muziek is van de “vergeten” componist, “Heyne”.

Later werden er nog twee liederen gezongen uit 1829. Deze liederen waren op muziek gezet door W.H. Brachthuizer. Eerst hoorden we “Aan Bertha”, een slaapliedje, gezongen door een hofdame voor Jacoba van Beieren. Daarna: “Het lied van de hofnar”, ook een lied met een historische context. Het is een fragment uit het leven van Jacoba van Beieren. Jacob van Lennep heeft zich ook veel met historie bezig gehouden.

Jos Habets en Jacob van Lennep leefden in de negentiende eeuw. Jacob van Lennep leefde van 1802 tot 1868. Jos Habets leefde van 1829 tot 1893. Samen beslaan ze het grootste deel van deze negentiende eeuw. Allebei ijverden ze voor het behoud van cultureel  erfgoed. Allebei waren het bevlogen mensen die zich met van alles bezig hielden. Jos Habets schreef artikelen over archeologie en deed ook zelf opgravingen. Jacob van Lennep was de initiator van een waterleiding tussen Bloemendaal en Amsterdam. Jos Habets speurde archieven af en publiceerde tientallen stukken in gerenommeerde tijdschriften en schreef ook zelf vele boeken. Jacob van Lennep vertaalde werken van Lord Byron en verzorgde nieuwe uitgaven van werk van Joost van den Vondel. En allebei waren ze bijzonder geïnteresseerd in de geschiedenis van het voorgeslacht.

Vooral door hun boeken en uitgaven blijven ze allebei eeuwig leven. Jos Habets is een van mijn facebookvrienden. En zaterdag kwam ik Jacob van Lennep tegen.