Je houdt van sterren en planeten maar je bent bang voor het donker. Dat overkomt mijn oudste kleinzoon. Nu de dagen weer erg kort beginnen te worden is het al donker als hij om zeven uur  ’s avonds door opa en oma wordt thuis gebracht. En dat vindt hij niet leuk. In het donker is de wereld moeilijker te begrijpen en dat beangstigt hem. Met zijn hoofd naar beneden loopt hij naar de auto zodat hij dat donkere gat in de lucht niet hoeft te zien. En hij wil voor de deur afgezet worden, wat ons helemaal niet goed uitkomt want daar kun je niet parkeren. Maar het lijkt nu toch  enigszins doorbroken. We hebben hem uitgelegd dat het elke dag eerder donker wordt en dat het straks ook donker is als hij naar school gaat. En dat het niet te doen is als hij dan alleen maar naar de grond kijkt. Bovendien, er zijn zoveel mooie dingen aan de hemel te zien als er tenminste geen wolken zijn. Gisteren opeens in de auto: ‘opa, ik wil met jou op een steen gaan zitten en samen naar de sterren kijken’. Ik wist niet wat ik hoorde, ‘en die donkere lucht dan’ dacht ik! Het was bewolkt, we hebben gezocht naar sterren. Jammer. Tja. Maar nee! Kijk! Jááá! Ook zijn broertje van drie had het gezien en riep hem toe om naar boven te kijken. We waren alweer bijna thuis vanaf de parkeerplaats. en daar stond, bijna recht boven ons, de ster Deneb van het sterrenbeeld de Zwaan!

Vanavond was het helemaal helder, er was bijna geen wolkje aan de hemel. Gelijk bij opa en oma al! Hij was opgetogen van al die sterren. Niet alleen Deneb, maar ook Mars en nog veel meer hebben we gezien! Het lijkt weer een kleine overwinning. De muggenfobie is ook een stuk minder, hij vertrouwt er nu redelijk op dat er geen muggen meer zijn en dat het nog erg lang duurt voor ze weer terug komen. Af en toe ziet hij iets. ‘Dat is een fruitvliegje’ zegt hij dan zelf, en meestal is dat dan ook zo. Ik heb nog een mug doodgeslagen die hij even daarvoor  tot fruitvliegje had verklaard. Ik heb het maar zo gelaten.

Thuis, bij ons, maar ook op school tekent hij veel. Gisteren kreeg hij een aan elkaar geniet boekje mee met allerlei tekeningen. Ik denk dat de juf niet alles gesnapt heeft wat er in stond. Hij tekende een rondje in een vierkant en daaromheen kleine vierkantjes, daaromheen weer een deel van een rondje. Er is een filmpje op youtube waarbij micro-organismen in een raster worden gezet met de maten erbij. Dat raster is vervolgens weer een object in een groter raster en de rasters en de objecten worden steeds groter. Zo wordt uiteindelijk ook de grootte van sterren geschaald. Dat heeft hij proberen te tekenen.

Leeftijd, dood, ouder worden: ook daar is hij erg mee bezig. ‘Wanneer krijgen mensen een kunstgebit?’ Hij vindt het maar niks dat daar geen vaste leeftijd bij hoort, het wordt zo wel erg ongrijpbaar. Ook moeten voor hem alle mensen oud worden en zo rond hun honderdste overlijden. Dan weet je waar je aan toe bent. En dan hebben we nog “onze zon…” Hij heeft al een paar keer gezien dat ook aan het leven van sterren een einde komt. En dat sommige sterren uiteindelijk een zwart gat worden. ‘Wat is dat een zwart gat?’ Ja dat is moeilijk uit te leggen en dat doe ik dan ook niet. Het is de vraag ook of dat goed is, wij kunnen het al niet bevatten en hij zeker niet. Maar je moet toch iets zeggen. ‘Dat is iets dat heel erg zwaar is maar ook klein. En je kunt het niet zien, je ziet met een telescoop alleen een klein zwart puntje.’ Wordt onze zon ook een zwart gat?’ ‘Nee, dat kan niet want onze zon is een kleine ster en alleen heel erg grote sterren worden als ze heel erg oud zijn een zwart gat.’ Maar hij is er niet gerust op. Dus hij “tekent de vraag van zich af:”
Zwart gat. Kan de zon dat?

Er mag nog steeds geen muziek op staan, geen muziek van CD of radio. Maar als oma zingt en oefent voor het koor vindt hij dat gelukkig prima. Wel af en toe vindt hij dat gek. Dát is een gek liedje oma. Maar hij komt er toch geïnteresseerd bij staan en oma vertelt waar het lied over gaat. ‘Welke muziek vindt je het leukste om naar te luisteren? vroeg ik hem laatst. Hij moest even aarzelen. ‘ Koormuziek.’ Hij heeft oma al eens horen zingen in de Pieterskerk van Utrecht. Maar zelf muziek maken is het leukst. Vaste prik: meestal gaat hij enkele keren op een middag achter de piano zitten als hij bij ons is.  Ik durf hem nog niet goed iets te leren. Toen ik dat ooit enkele jaren geleden deed begon hij te huilen. Hij was bang dat hij iets niet goed zou doen volgens mij. Ik ging toen spontaan met hem meespelen. Dat vond hij laatst bij oma wel goed, dus hij is al een stap verder. Maar hem echt iets aanleren durf ik dus nog steeds niet. We laten hem dus meestal gewoon lekker improviseren. Hij kijkt intussen naar de toetsen of hij staart in een trance voor zich uit of half naar boven. Hij luistert daarbij zeer nauwgezet naar alles wat er klinkt.

Bij de opname die je hieronder hoort gebeurt er het volgende. Eerst zet hij een voet op het rechterpedaal. Om dat te doen moet hij half van de pianokruk af gaan hangen. En hij gaat dan luisteren naar de boventonen van de toetsen die hij aanslaat. Vooral in het hoge register is dat fascinerend. Dan doet hij enkele “contrapuntische oefeningen”, meest twee melodieën tegelijk, vaak 3 tegen 1.  De hoogste melodie heeft dan drie tonen in de tijd dat de bas er een heeft, allebei dalen ze, tot de bas helemaal beneden is. Dan doet hij dat nog een keer, maar nu met tegenbeweging: de hoogste melodie gaat naar beneden en de bas gaat omhoog, nu 1 tegen 1: de melodieën hebben evenveel tonen. Even verder weer andersom, de bas naar beneden en de hoogste melodie omhoog, nog steeds 1 tegen 1. Dan gaat hij zich vooral met de samenklanken bezig houden. Zo klinken er opeens enkele parallelle octaven en parallelle kwinten. En dan komt er nog weer een fragment met gelijke beweging (de melodieën gaan dezelfde kant uit en weer zo ongeveer 3 tegen 1.
Maar dan…
Er is één muzikaal fenomeen waar hij niets van moet hebben. Het glissando. Als ik met hem naar filmpjes over planeten kijk zegt hij opeens: ‘die film wil ik niet zien’. ‘Waarom niet?’  ‘Daar zitten glissando’s in.’ Zelf glissandi maken op de piano, dat doet hij dan blijkbaar weer wel! Hij bezweert daarmee denk ik de enge glissandi in zijn hoofd. Zoals hij ook de donkere lucht en het onbestemde van een zwart gat bezweert door het gewoonweg te tekenen. Luister naar het einde. Glissandi!