Voor de meeste mensen is Artis een dierentuin. Niet zo voor mijn oudste kleinzoon.
-‘Ik wil later naar de maan. Kan dat opa?’
-‘Dat zal niet zo makkelijk zijn. Er is al meer dan dertig jaar niemand meer op de maan geweest.’
-‘Toch wil ik naar de maan.’
-‘Dan zul je naar de astronautenschool moeten gaan als je groot bent. En dan moet je heel veel leren. En héél héél misschien mag je dan tegen die tijd mee naar de maan.’
-‘Ik wil naar de astronautenschool.’

Deze conversatie hebben we nu geregeld gehouden gedurende het afgelopen half jaar, mijn oudste kleinzoon en ik. Inmiddels neemt hij genoegen met slechts een simpele ruimtetrip want hij wil de aarde zien vanuit de ruimte.  En gelukkig, hij lijkt steeds meer realistisch te worden.
-‘Als het niet lukt dan wil ik machinist worden. Want ik houd ook heel veel van treinen. Of misschien wordt ik wel iemand die de wissels regelt.’

Gisteren hebben we met zijn vieren een ruimtereis gemaakt. Mijn kleinzoon van drie, mijn oudste kleinzoon van vijf, mijn vrouw en ik. Dat kon in het planetarium van Artis. Waar we eerst met de trein naar toe gingen. Op het station van Amsterdam Centraal keek hij niet alleen zijn ogen uit maar luisterde hij ook zijn oren uit. Hij hoorde in de verte een geluid.
-‘Dat is een dubbeldekker opa, die optrekt.’
Jammer, ik had hem al gemist.  Maar ik weet bijna zeker dat hij gelijk had. Voor hem is het leven een totaalervaring, alles komt even hard bij hem binnen, zowel auditieve als visuele prikkels. Wij kunnen filteren, hij niet of nauwelijks.

Maar toen gingen we, nog voordat hij de astronautenschool doorlopen had,  alsnog een ruimtereis maken.

In het planetarium van Artis ga je bijna vanzelf helemaal achteruit hangen in je stoel. Boven je is de sterrenhemel. Geluiden completeren de ervaring. Van te voren hadden we gezegd dat hij alleen zacht mocht praten. Want er werd van alles verteld over wat er gebeurde en ook andere mensen wilden dat graag kunnen horen. Dat was te veel gevraagd.

-‘Kijk ik zie de Grote Beer. Kijk de Orion.’
We zagen de aarde vanuit de ruimte alsof we in het ISS zaten. Maar we gingen al snel verder. We zagen Saturnus heel dicht bij komen. We bleven maar verder reizen.
-‘Pluto!’
Voortdurend riep hij door de zaal met zijn schelle stem alles wat hij herkende. En af en toe vroeg hij iets. Hij hield mijn hand stijf vast.
-‘Opa zijn we nog in Artis?’ Maar dan weer: ‘kijk, Andromeda! ‘
Het  Andromedamelkwegstelsel verscheen in beeld. Er zijn miljoenen melkwegstelsels. Ze zien er allemaal anders uit. Voor een buitenstaander lijken ze wellicht op elkaar. Niet zo voor mijn kleinzoon. Hij zag de Krabnevel, de Orionnevel enzovoort.
-‘Zijn we nog in Nederland?’ wilde hij toch wel een beetje angstig weten. Hij was naar zijn gevoel echt in de ruimte. Maar uiteindelijk bleken we weer naar ons kikkerlandje  af te dalen, de aarde kwam steeds dichterbij en mijn kleinzoon riep: ‘kijk, Nederland!’ Je zag inderdaad de contouren en het polderlandschap van Nederland verschijnen. Daarna maakte dat beeld weer plaats voor de sterrenhemel, maar veel vager. De film was afgelopen.
-‘Nóg een keer!’ riep hij, alsof er een youtube-filmpje nog een keer afgespeeld kon worden. Helaas. Het was de enige voorstelling van die dag.
-‘ Ik wil nog een keer naar Artis!’

Het laatste stuk terug in de auto viel hij in slaap. De prikkels moesten verwerkt worden. Hoorde hij in zijn droom een Duitse ICE, die we ook hadden zien vertrekken vanaf het station? Nee, ik denk dat hij een zachte maanlanding maakte. En vanuit zijn ruimtepak naar die prachtige aarde keek. En daarbij de geluiden en de muziek van zijn favoriete filmpje over het heelal neuriede: