‘Guam is pion in geopolitiek spel’. Zo kopte het NRC donderdag bij een mooi artikel over dit eiland. Ik moest onmiddellijk denken aan de Nederlandse politiek in het verleden. Er waren dan wel een aantal verenigde provinciën maar niet elke provincie had stemrecht. Zeeuws-Vlaanderen, Noord-Brabant en Drenthe mochten nergens over mee beslissen. De delen van het huidige Limburg die bij Nederland hoorden werden beschouwd als buffer en als wingewest. Ze werden vanuit Den Haag bestuurd. En in nood werd voornamelijk Holland beschermd. Zo gebeurde het  bij de aanval van Lodewijk XIV in 1672 en 1673.  De waterlinie deed zijn werk. Als de Fransen iets meer geduld hadden gehad hadden ze trouwens Holland makkelijk kunnen innemen in 1672, want al het water werd in die strenge winter omgevormd tot ijs. Maar toen waren de Fransen al vertrokken.

Ook Maastricht moest als een buffer dienen. De stad moest zo lang mogelijk stand kunnen houden en liefst ook de functie kunnen hebben om buitenlandse troepen in de rug te kunnen aanvallen. Maastricht belegeren was niet zo erg als Amsterdam belegeren. Zij mochten het vuile werk opknappen. De hoge heren zaten veilig in den Haag. Maastricht was pion in een geopolitiek spel.

Kaart Nederland 18e eeuw (voor de inname van de Zuidelijke Nederlanden in 1794)

Toen de Fransen ruim een eeuw later in 1794 Maastricht dan voor de derde keer veroverden deden de Hollanders bij hun onderhandelingen met de Fransen dan ook  niet moeilijk: “houd deze stad maar, als wij maar vrij mogen blijven. “  Ook Staats-Overmaas en Staats-Opper-Gelre werden zonder problemen afgestaan. De rest van Nederland werd een “vrije” vazalstaat van Frankrijk en de strenge Franse wetten waren daar niet van kracht, tot het moment van de annexatie bij Frankrijk in 1812. Maar dat duurde slechts twee jaar. In de twintig jaar dat Maastricht en de rest van Limburg bij Frankrijk hoorden werd er stevig huisgehouden door de Fransen, er was al snel een dienstplicht en vooral ook werden er zeer veel kunstschatten geroofd.

In de negentiende eeuw wilde Limburg zich in de vijftiger en zestiger jaren los maken van Nederland. In Holland gingen er vele stemmen op om dat ellendige stuk grond dan maar prijs te geven, wat had je er per slot van rekening aan? Tot 1864 hadden de inwoners trouwens ook geen stemrecht. Het gebied hoorde bij Nederland maar werd nog steeds beschouwd als een wingewest met een strategische functie.

De inwoners van Guam hebben ook geen stemrecht. Zij zijn nog nooit zelfstandig geweest in de laatste 500 jaar. Eerst was het een kolonie van Spanje, nu is het een kolonie van Amerika.  Het eiland heeft voornamelijk een strategische functie. De inwoners zijn bang. Voor de grillen van Washington en die van Pyongyang. Terecht.

Er gaan stemmen op om het slavernij verleden van Nederland prominenter te behandelen in de geschiedenisboeken. Zo zijn er nog wel een aantal onderwerpen. Maar kan de hypocriete Calvinistische mentaliteit van Nederland dat aan? Een vier mei herdenking kan nog steeds alleen in de vorm van “Nederland als slachtoffer”. Er moet nog heel wat gebeuren..