Onlangs was er een concert in Bergeijck waarbij de muziek van een boom ten gehore werd gebracht. We lezen op de website van Omroep Brabant:

De boom kreeg hulp van de Amsterdamse kunstenaar Bert Barten die al een poosje bezig is met de geluiden die bomen maken. Voor het eerst zal hij die geluiden aan het publiek laten horen, samen met zijn vriend Scot Gresham-Lancaster. Vrijdagavond was het tweetal al een beetje aan het proberen.

 “De twee hangen een boom vol met apparaatjes die allerlei dingen meten. De sapstroom bijvoorbeeld, een beetje boom zuigt per dag 170 liter water op, of de fotosynthese, het proces waarmee een boom uit zonlicht bladgroen maakt. Het zijn zeg maar de levenstekens van een boom die via de apparaatjes van de twee kunstenaars stroomstootjes leveren. Die stroomstootjes jaagt Scot door een prachtige synthesizer en dan is er opeens… de muziek van de boom.“

In de zeventiger jaren zag ik een stuk van Cage, waarbij cactussen en andere planten werden gebruikt om muziek mee te maken. Een keer leuk om, vooral naar te kijken en je te verwonderen over de geluiden en het geheel, maar daarna hoeft het voor mij niet meer. Dit soort experimenten valt voor mij in de orde  van kunstwerken die gebaseerd zijn op oorspronkelijke ideeën, maar die al snel vervelend worden en niet kunnen wedijveren met kunstwerken die blijvend ontroeren.

Zo ook de muziek van de boom in Bergeijck. Maken bomen en planten dan geen muziek? Ja zeker, maar daar heb je geen synthesizer voor nodig. Net als dat de hele natuur muziek maakt. Ik wil graag een stukje vertalen uit een boek van Hazrat Inayat Khan. Het boek heet “the mysticism of Sound and Music”. Het deel dat ik vertaal komt uit hoofdstuk 3, met als titel “The music of the spheres”. De muziek van de sferen. Deze titel doet me denken aan het oude idee dat elke planeet en ook de sterren een eeuwigdurende muziek ten gehore brengen.  Pythagoras begon er al mee. In de middeleeuwen werd het idee zo mogelijk nog meer populair. (Zo’n middeleeuws handgeschreven boek met dit onderwerp mocht ik ooit in mijn handen hebben..  Voor 80.000 euro had ik me de trotse eigenaar mogen noemen..) Volgens die ideeën zou de logica van onze toonladders een kosmische oorsprong hebben. Een gedachte die me altijd heeft gefascineerd, aangezien de kracht van tonen uit de toonladder, en ook samenklanken, naar mijn idee gebaseerd is op enkele wiskundige verhoudingen die we in de natuur terug zien, (in de kosmos)  maar die we in de muziek ook echt ervaren, voelen, gewaarworden en die daar zelfs kunnen ontroeren. Hierover heb ik al meerdere blogs geschreven.  (Kijk bij de rubrieken muziek of astronomie). Nu het citaat uit bovengenoemd boek van Hazrat Inayat Khan:

“De muziek der sferen. Door deze titel wil ik niet mijn lezers aanmoedigen om bijgelovig te worden, of hen het idee geven dat ik me begeef in curieuze omgevingen. Maar door dit onderwerp wil ik de aandacht vestigen op hen, die zoeken naar waarheid door middel van de wetten van de muziek, welke werkzaam zijn in het hele universum. Het zijn de wetten van het leven, de wetten van het gevoel voor verhoudingen, de wetten van harmonie, de wetten die iets zeggen over welke dingen disbalans veroorzaken, de wetten die verborgen zijn achter al de aspecten van het leven. Het zijn de wetten die dit universum in stand houden, en die de lotsbestemming veroorzaken van het hele heelal op weg naar zijn doel.

De muziek zoals we die in het menselijke leven kennen is slechts een miniatuurvoorstelling van de muziek van het universum. Onze intelligentie heeft iets weten af te schrapen van de muziek van de harmonie van het hele universum, dat door ons heen zijn werk doet. De muziek van het universum zou je kunnen zien als de achtergrond van het plaatje dat wij muziek noemen. Ons gevoel voor muziek, en de aantrekkingskracht die muziek op ons heeft, laat zien hoe diep muziek in ons eigen wezen verankerd is.  Muziek is de basis van het hele universum. Muziek is niet alleen het grootste object van het leven, het leven zelf is muziek.

In het oosten bestaat er een verhaal dat zegt dat God in klei een afbeelding maakte van zich zelf. Toen sprak hij tot zijn ziel en beval hem in die afbeelding te stappen. Maar de ziel weigerde om in zijn gevangenis te stappen, want van nature wilde hij vrij rond bewegen. Toen vroeg God aan zijn engelen om  muziek te spelen en de ziel raakte in extase. Door deze extase stapte de ziel in het lichaam, om zo meer duidelijkheid te krijgen over wat muziek was. De legende leert ons hoe onze muziek ons inzicht geeft in wat niet alleen muziek is, maar ook wat God en het leven is.”

Wat ik hier lees komt heel erg overeen met hoe ik het al eerder formuleerde: muziek is een ingangetje tot het geheim van het leven. Door middel van muziek bereiken we dingen die eigenlijk niet benoembaar zijn.

Hazrat Inayat Khan schrijft een heel boek over dit onderwerp. Hij benoemt de dingen zoals ik ze voel. Onder een immense sterrenhemel, of op een bergtop, of in iets mindere mate gewoon thuis in de tuin kijkende naar een wesp, ervaar ik de muziek van de natuur. De achtergrondmuziek die altijd overal aanwezig is.

Nog een klein dingetje uit dat hoofdstuk:

“Soms zijn er twee mensen die het niet met elkaar eens zijn. Dan komt er een derde persoon en alle drie worden ze het met elkaar eens. Is dit niet ook de natuur van muziek? Hoe beter je de harmonie van de muziek bestudeert, en ook de menselijke natuur bestudeert, hoe meer je er achter komt dat het allemaal muziek is.” En: “wie is er een gelukkig persoon? Dat is degene die bereid is vriendelijk te zijn tegenover iedereen. En niet alleen tegenover mensen, maar ook tegenover dingen en dingen die hem overkomen. Hierdoor worden muren die mensen in zich zelf gevangen lijken te houden opengebroken”.

Vandaag schreef Arnon Grünberg in de Volkskrant: “Ik houd het gedachtengoed van Wilders voor afkeurenswaardig. Toch hoop ik dat hij een lang en gelukkig leven heeft”.

Ik stapte gisteren af van de fiets. Wat een mooi gezicht, een hele berm vol met hazenpootjes! Ze maakten me blij. Ik ervoer de muziek van de kosmos.