In India is al lang voor Christus de Magna Mater bekend, een machtige godin die niet alleen vruchtbaarheid schenkt maar de mensen ook beschermt. Zo zien we haar in het Catharijneconvent  in een zetel, gekroond met een hoofddeksel die een vestingsmuur moet voorstellen. Ze beschermt de stad. Wat lijkt deze Indiase voorstelling op de latere Maria als zetel der wijsheid!

Museum het Valkhof heeft een Romeins beeldje van Tyche of Fortuna, met de hoorn des overvloeds in haar handen. Het beeldje is gemaakt tussen 100 en 300 na Christus. Zij heeft een vergelijkbare functie als de Indiase Magna Mater. Ze beschermt, zorgt voor vruchtbaarheid en overvloed.

Het zelfde museum heeft ook dit Romeinse beeld van Venus met Amor op de schouder.

Het Rijksmuseum voor oudheden in Leiden bezit een beeld van de Egyptische Isis met op haar schoot Horus. Dit beeldje is gemaakt in een van de eerste eeuwen voor Christus.

Het is duidelijk waar de beeldcultuur van Maria met of zonder kind vandaan komt. Maria is de Magna Mater van de katholieken. En deze vroege Christenen hebben nog veel meer van hun heidense voorgangers overgenomen. Zeus kon zich veranderen in een stier en zo op de aarde afdalen. God had ook meer gedaantes. Hij daalde af in de gedaante van een duif en vertegenwoordigde zo de Heilige geest. En  Waar de Grieken en Romeinen nog veel meer goden hadden, wel minder belangrijke, daar hadden de Christenen hun engelen, zoals de Heilige aartsengel Michaël, Rafaël en Gabriël. En verder kon je ook tot voorouders bidden, zoals dat nog steeds in heel veel culturen gangbaar is. Deze voorouders kunnen je helpen. De katholieken noemen het heiligen. De monotheïstische godsdienst, het Christendom zoals deze zich tot 1517 manifesteert, is eigenlijk niet veel anders dan het veelgodendom van de Romeinen.

Na het verlaten van de tentoonstelling “Maria” in het Catharijneconvent was er een gastenboek. Een van de mensen die vlak voor me daar iets in geschreven had zei: ‘een mooie tentoonstelling, maar er is veel te veel devotie voor Maria. Die devotie mag’ je alleen voor Christus hebben.’

De protestanten hebben al de heilige symbolen afgeschaft. Maria is geen Magna Mater meer. Je kunt wel nog voor het zielenheil van overledenen bidden, maar helaas, zij kunnen je niet helpen. We moeten het zelf opknappen of hopen dat God, zonder enige tussenkomst, ons bij wil staan. De drie-eenheid hebben ze nog niet afgeschaft. De stier van Zeus is er nog steeds: de H. Geest daalt af met Pinksteren.

Maar moederliefde is onvoorwaardelijk. Dat weten de mensen. Dus het is veel makkelijker om je tot een vrouw te wenden. En die vrouw, dat is bij de katholieken Maria. Honderden kaarsen per dag in de OLV-basiliek van Maastricht. Het is wellicht een placebo. Maar een placebo die voor veel mensen werkt. Maria troost, helpt, beschermt.

Al de getoonde beelden en veel meer zijn te zien in de tentoonstelling “Maria” in het Catharijneconvent. De menselijke Maria, zoals ze vanaf 1400 op allerlei manieren wordt getoond zien we uiteraard ook. Alhoewel ik de Italiaanse voorbeelden van Rijksmuseum Twente mooier vind. Maar deze is ook erg mooi. Maria samen met oma Anna, op een schilderij van Rembrandt afkomstig uit het Rembrandthuis.

Of wat vind je van dit detail uit een schilderij van Pieter Coecke van Aelst en Dirk Jacobsz uit 1535? Deze afbeelding hoort niet bij de tentoonstelling, maar bij de vaste collectie van het Catharijneconvent. Je ziet de rustpauze tijdens de vlucht naar Egypte. Zorgzaam houdt Maria de spartelende baby Jezus vast. Jezus wil helemaal niet naar Egypte. Hij wil rustig in een bedje liggen… Maar Maria weet wat goed is voor haar kind. Zij is de Magna Mater.