“Het is een uniek tijdsdocument, zeggen onderzoekers van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Ruim veertig gouden munten die rond 460 na Christus zijn begraven en nu zijn opgedoken in een boomgaard in Lienden. Van die periode is niet heel veel bekend.”

De schat wordt op dit moment tentoongesteld in museum Het Valkhof in Nijmegen. De historici die er zich mee bezig houden hebben zo hun theorieën over de achtergrond van deze vondst. Het West-Romeinse rijk zou kort daarna ophouden te bestaan. Er waren nauwelijks meer Romeinen in de grensstreken. De grenzen werden nog enigszins beschermd door lokale heersers, die betaald werden vanuit Rome. Waarschijnlijk werd het een plaatselijke bevelhebber  te heet onder de voeten en hij begroef zijn aanzienlijke goudschat.

In de geschiedenisboekjes leren we dat rond 400 de Volksverhuizingen begonnen. In de omgeving van de Boven-Rijn waren in het begin van de vijfde eeuw de Salische Franken nog heer en meester  en zij verdedigden de grenzen voor de Romeinen. Maar vanaf de tweede helft van die eeuw drongen vanuit het oosten Germaanse stammen op en die op hun beurt dreven de Ripuarische Franken (Francs Rhénans)  naar de andere kant van de Rijn, ten koste van de Salische Franken. Ze staken na een tijd ook de Maas over en het “Fôret charbonnière” , het kolenwoud, werd een tijdlang de nieuwe grens. Dit oerbos bedekte in de Romeinse tijd het midden van het huidige België.

Zie ook: Volksverhuizing in de lage landen

Tongeren werd ingenomen door de nieuwkomers. Deze stad was toen een van de belangrijkste plaatsen in die streek. Het is niet denkbeeldig dat enkele hooggeplaatsten uit Tongeren op de vlucht sloegen en wellicht in Maastricht terecht kwamen, dat misschien beter beschermd was.  Een van die asielzoekers uit Tongeren zou Servaas geweest kunnen zijn.

13 mei is het feest van een van de ijsheiligen, en wel het feest van Sint Servaas . Na de ijsheiligen mag je er van uitgaan dat er geen nachtvorst meer voorkomt. 13 mei 384 zou de sterfdag zijn van Sint Servaas. Maar: er zijn twee “heiligen” met de naam Servaas. De eerste is afkomstig uit Armenië en heeft zich actief bezig gehouden met het bestrijden van het Arianisme. Deze is in 384 overleden. De andere is volgens Gregorius van Tours de eerste bisschop van Tongeren die deze stad ontvluchtte voor de komst van “de Hunnen” en rond 450 in Maastricht overleed waar hij begraven werd langs de daar gelegen Romeinse weg van Tongeren naar Keulen. In de Servaaslegende zijn elementen van beide “Servatiussen” vermengd.

Maar de laatste Servaas, dat zal wel de echte zijn. Rond 384 waren er in deze streken nog geen bisschoppen. Het schijnt trouwens dat veel mensen in de tweede helft van de vijfde eeuw in de Frankische gebieden inderdaad al gekerstend waren, maar men beleed  toen het Arianisme. Dat is een variant van het Christendom welk Christus niet als God ziet. Hij is een inspirerende profeet. Ook geloven aanhangers van het Arianisme niet  in de drie-eenheid. Pas onder Clovis wordt snel het katholicisme zoals we dat daarna kennen gemeengoed. Servaas was dus waarschijnlijk een Arianist. Honderd jaar eerder zou hij mogelijk door zijn naamgenoot zijn bestreden als ze elkaar waren tegen gekomen…

Laten we er maar van uitgaan dat Servatius 2 de heilige is die in Maastricht begraven ligt. Hij zou dus rond 450 zijn overleden, midden in de tijd van de volksverhuizingen en niet lang voor de tijd dat de schat van Lienden werd begraven. De schat van Lienden is rond 460 begraven, dat weten we aan de hand van de gevonden munten. Misschien is hij begraven door een vluchteling, iemand als Servaas…..

Zie ook:

• De Servaaskerk van Maastricht en Karel de Grote
• De Servaas van Maastricht en de Wartburg van Eisenach
• Middeleeuwse graven en grafmonumenten in de Servaas van Maastricht
• De keizerzaal in de Servaaskerk van Maastricht
• De schatkamer van Servaas
• Nimrod in de Servaas
• De kapitelen van de Servaas
• Het iconografische programma van het koor van de Servaaskerk van Maastricht in de twaalfde eeuw